Một trong những vấn đề phổ biến nhất mà người dùng điện thoại, laptop và mạng Internet phải đối mặt chính là spam. Việc nhận biết và xử lý spam không chỉ giúp bảo vệ trải nghiệm cá nhân mà còn góp phần đảm bảo an toàn cho dữ liệu và thiết bị của bạn.

1. Spam là gì

Trong lĩnh vực công nghệ thông tin và truyền thông, spam được định nghĩa là những thông điệp không mong muốn, được gửi hàng loạt đến nhiều người cùng lúc, thường nhằm mục đích quảng cáo, lừa đảo hoặc phát tán mã độc.

Tác hại của spam phải kể đến như:

• Gây phiền toái cho người dùng.
• Làm giảm hiệu suất làm việc.
• Chiếm dụng tài nguyên hệ thống.
• Là cửa ngõ để mã độc xâm nhập, đánh cắp thông tin cá nhân hoặc tài sản.

Spam là những thông điệp không mong muốn, gây phiền toái

2. Phân loại spam

Email spam

Email spam là hình thức phổ biến nhất mà hầu như ai cũng từng gặp. Đây là các email không mong muốn, thường chứa quảng cáo, chương trình khuyến mãi, hoặc thậm chí là các nội dung lừa đảo.

Nhiều email spam còn tiềm ẩn mã độc, có thể tự động tải xuống và lây nhiễm vào máy tính nếu người dùng vô tình mở tệp đính kèm hoặc nhấp vào liên kết. Điều này không chỉ gây nguy hiểm cho dữ liệu cá nhân mà còn đe dọa đến toàn bộ hệ thống mạng.

Tin nhắn SMS spam

SMS spam là các tin nhắn rác được gửi qua điện thoại. Nội dung thường là quảng cáo sản phẩm, dịch vụ, hoặc các thông báo trúng thưởng giả mạo nhằm lừa đảo người nhận.

Hình thức này ngày càng tinh vi, kèm theo các đường dẫn độc hại hoặc yêu cầu cung cấp thông tin cá nhân. Người dùng cần hết sức cảnh giác khi nhận được tin nhắn từ số lạ với nội dung bất thường.

Spam trên mạng xã hội

Trên các nền tảng như Facebook, Zalo, Instagram, spam xuất hiện dưới dạng bình luận, tin nhắn hoặc bài viết quảng cáo tràn lan. Những nội dung này không chỉ gây phiền nhiễu mà còn có thể chứa liên kết độc hại.

Việc spam trên mạng xã hội còn làm giảm chất lượng trải nghiệm, khiến người dùng khó tiếp cận thông tin hữu ích và dễ bị lừa đảo qua các chiêu trò tinh vi.

Spam trong các ứng dụng nhắn tin và trò chơi trực tuyến

Các ứng dụng nhắn tin như Messenger, Telegram, hoặc các trò chơi trực tuyến thường xuyên xuất hiện tin nhắn quảng cáo, lời mời kết bạn hoặc tham gia nhóm không mong muốn. Đôi khi, spam còn được dùng để phát tán mã độc hoặc dụ dỗ người dùng nhấp vào các liên kết giả mạo.

Người dùng cần cẩn trọng trước khi chấp nhận lời mời hoặc tải về các tệp tin từ người lạ trên các nền tảng này.

Spam trên website và diễn đàn

Spam trên website và diễn đàn thường xuất hiện dưới dạng bình luận có chứa link quảng cáo, link độc hại hoặc nội dung không liên quan. Điều này không chỉ làm loãng nội dung chính mà còn tiềm ẩn nguy cơ bảo mật cho cả người dùng và quản trị viên trang web.

Các diễn đàn công nghệ, website tin tức hay blog cá nhân đều là mục tiêu của các đối tượng spam nhằm quảng bá sản phẩm hoặc lừa đảo người đọc.

Phân loại spam

3. Cách xử lý spam

Sử dụng bộ lọc spam tự động trên email và ứng dụng nhắn tin

Hầu hết các dịch vụ email hiện nay như Gmail, Outlook đều tích hợp sẵn bộ lọc spam. Chúng tự động nhận diện và chuyển các thư không mong muốn vào mục “Spam” hoặc “Thư rác”.

Các ứng dụng nhắn tin cũng ngày càng được trang bị tính năng lọc tin nhắn rác, giúp người dùng giảm thiểu nguy cơ bị làm phiền.

Cài đặt và cập nhật phần mềm diệt virus, chống mã độc

Phần mềm diệt virus không chỉ bảo vệ máy tính khỏi mã độc mà còn giúp phát hiện các email hoặc tệp tin chứa nguy cơ lây nhiễm. Việc cập nhật phần mềm thường xuyên là rất quan trọng để đối phó với các loại spam mới.

Ngoài ra, một số phần mềm bảo mật còn có khả năng chặn các website lừa đảo và cảnh báo khi người dùng truy cập vào liên kết nguy hiểm.

Báo cáo và chặn người gửi spam trên mạng xã hội và các nền tảng trực tuyến

Khi nhận được tin nhắn hay bình luận spam trên mạng xã hội, người dùng nên sử dụng tính năng báo cáo hoặc chặn người gửi. Điều này giúp giảm thiểu việc nhận thêm spam và hỗ trợ nền tảng trong việc xử lý các tài khoản vi phạm.

Hầu hết các mạng xã hội đều có quy trình xử lý nhanh chóng đối với các trường hợp spam được người dùng báo cáo.

Không cung cấp thông tin cá nhân cho các nguồn không rõ ràng

Một nguyên tắc quan trọng để tránh trở thành nạn nhân của spam là không chia sẻ thông tin cá nhân như số điện thoại, email, địa chỉ nhà cho các trang web hoặc ứng dụng không uy tín.

Việc cung cấp thông tin cho các nguồn không rõ ràng có thể khiến bạn trở thành mục tiêu của các chiến dịch spam hoặc lừa đảo quy mô lớn.

Thận trọng khi nhấp vào các liên kết hoặc tải tập tin từ email hoặc tin nhắn không rõ nguồn gốc

Nhiều spam ẩn chứa liên kết dẫn đến website giả mạo hoặc tệp tin chứa mã độc. Người dùng nên kiểm tra kỹ địa chỉ email, nội dung tin nhắn và chỉ nhấp vào liên kết khi chắc chắn về nguồn gốc.

Nếu nghi ngờ, bạn nên xóa ngay email hoặc tin nhắn đó để đảm bảo an toàn cho thiết bị và dữ liệu cá nhân.

4. Câu hỏi liên quan

Spam có phải là hành vi vi phạm pháp luật không?

Ở Việt Nam, gửi spam, đặc biệt là tin nhắn rác, email rác nhằm mục đích quảng cáo hoặc lừa đảo là hành vi bị cấm theo quy định của pháp luật. Các cá nhân, tổ chức vi phạm có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự tùy theo mức độ nghiêm trọng.

Làm thế nào để phân biệt spam và email/tin nhắn hợp pháp?

Email hoặc tin nhắn hợp pháp thường có thông tin rõ ràng về người gửi, nội dung liên quan đến các dịch vụ mà bạn đã đăng ký hoặc có mối liên hệ. Ngược lại, spam thường có nội dung chung chung, sai chính tả, hoặc yêu cầu cung cấp thông tin cá nhân, kèm theo liên kết lạ.

Có cách nào để ngăn chặn spam triệt để không?

Hiện nay, chưa có giải pháp nào ngăn chặn spam hoàn toàn. Tuy nhiên, việc sử dụng bộ lọc spam, cập nhật phần mềm bảo mật, và chủ động cảnh giác sẽ giúp giảm thiểu tối đa nguy cơ bị spam làm phiền.

Spam ảnh hưởng như thế nào đến bảo mật thông tin cá nhân?

Spam có thể là công cụ để kẻ xấu thu thập thông tin cá nhân, phát tán mã độc hoặc lừa đảo tài chính. Nếu không cẩn trọng, người dùng có thể bị đánh cắp dữ liệu, mất quyền kiểm soát tài khoản hoặc bị mất tiền.

Các công cụ phổ biến giúp chống spam hiệu quả là gì?

Một số công cụ chống spam hiệu quả bao gồm: bộ lọc spam tích hợp trong Gmail, Outlook; phần mềm diệt virus như Kaspersky, Bitdefender, Norton; các tiện ích mở rộng trình duyệt như AdBlock, uBlock Origin; và các ứng dụng bảo mật trên điện thoại như Avast Mobile Security, McAfee Mobile Security.

Tham khảo một số mẫu điện thoại giá tốt đang được bán tại Thế Giới Di Động

Tóm lại, hiểu rõ “spam là gì” và các biện pháp phòng tránh sẽ giúp bạn bảo vệ an toàn thông tin cá nhân và nâng cao trải nghiệm khi sử dụng các thiết bị công nghệ trong thời đại số ngày nay.